Burdur Kemer Yakalar Köyü Yerleşim tarihi ve Koca Mustafa Dede
Burdur ili Kemer ilçesi Yakalar Köyü, yalnızca doğal güzellikleriyle değil, köklü geçmişiyle de dikkat çeken bir yerdir. Yüzyılların izlerini taşıyan bu topraklar, nice hatıralara, yaşanmışlıklara ev sahipliği yapmıştır.
YAKALAR KÖYÜNÜN YERLEŞİM TARİHİ VE KOCA MUSTAFA DEDE
Burdur ili Kemer ilçesi Yakalar Köyü, yalnızca doğal güzellikleriyle değil, köklü geçmişiyle de dikkat çeken bir yerdir. Yüzyılların izlerini taşıyan bu topraklar, nice hatıralara, yaşanmışlıklara ev sahipliği yapmıştır. Köyümüzün mazisi her zaman ilgimi çekmiştir. Zaman zaman rahmetli Koca Mustafa Dede’nin anlattıkları aklıma gelir.Büyuklerimizin dedigine göre Köyümüzün Osmanlı’nın son donemlerin'de
Kurulduğunu duyardık. Hatta ordaki köy camisinin mimariside bunun delili gibiydi.
Bir gün köyümüzün ileri gelenlerinden İbrahim Şimşek abimi iş yerinde ziyaret ettiğimde, sohbet esnasında Koca Mustafa Dede ve köy hakkında anlattıklarını kendisine söyleyince, "Bak kardeşim," dedi. "Mustafa Dede benim annemin dayısıdı. Onunla çok oturup konuşmuşluğumuz var. Ben de senin gibi köyü merak ediyordum. Bir gün ona ‘Bu köy nasıl kurulmuş?’ diye sordum. O derin bir ah çekerek, ‘Oğlum, buralarda Eşenli'de eskiden çiftlikler vardı. Ağaların hizmetini gören, onlara ırgatlık edip çalışan, bu şekilde geçimini sağlayan insanlar olurdu. İşte bu yüzden farklı farklı yerlerden sülaleler geldi,’ dedi.”
Bu sözleri duyunca bir anda aklıma geldi. Adımı aldığım Hüseyin Öneç Dedem'in de o çiftliklerde ırgatlık yaptığını duymuştum. Mustafa Dede devam etti:
“Tısasanlar ve Hacı Amatlar, Ovacık dedikleri Yayla Köy’den, Molla Amatlar Karamanlı’dan, şu Yukarı Köydekiler ise Çavdır yandan gelmişler. Eskiden Çavdır, Manca'nın olduğu bölgelerdeymiş. Sonra taşınırken bir kısmı bu tarafa, bizim Yukarı Köy’e gelmiş ve oraya yerleşmişler. O yüzden oraya ‘Çavdır Yaka’ derler.”
Rahmetli Hamdi Dedem de derdi ki: "Bizim dedemiz Ağlasun’da Nahiye Kâtibi iken oradan ayrıldık. Bir kısmımız Ağlasun Yeşilbaşköy’de, bir kısmımız Yüreğil’de kaldı. Biz de buraya geldik."
Bunu duyunca Mustafa Dede’ye sordum:
“Ya bu Yörükler kim?”
O da şöyle anlattı:
“Köyümüzün yeşil meralarından istifade etmek için Söbüce tarafından gelen Yeni Osmanlı Yörükleri buraya yerleşti. Hatta bir kısmı da Kemer tarafından gelip Kuz Yaka dediğimiz yere kondu. Tabii, zamanla ağalık dönemi bitince onlar da yer yurt sahibi oldu ve yerleşik hayata geçtiler. Hatta şu Yenice Köyü yıkılınca, oralardan da araziler alarak mülklerini genişlettiler.”
Sonra İbrahim Abime sordum:
“Maşatlı’nın bir ecnebi mezarlığı olduğu söyleniyor. Köy okulunun bulunduğu yerleri, rahmetli Mustafa Dedem mezarlık olarak anlatırdı. Bunu da anlattı mı?”
İbrahim Abi başını sallayarak cevap verdi:
“Tabii ki anlattı. Eski zamanların birinde burada bir Rum şehri varmış. Muhtemelen Olbassa’dan bahsediyordu. O okulun olduğu yerlerin eskiden mezarlık olduğunu söylerdi. Hele Kapaklı’da gördüğün o çavır mezarları da onlardan kalma derdi. Biz de araştırdık ve doğruluğunu teyit ettik.”
Peki, köyün ismi nereden geliyor? diye sordum.
İbrahim Abi devam etti:
“Eskiden Yukarı Köy dediğimiz Çavdır Yaka, ana yola çok uzak kalıyordu. Zamanla ana yola giden güzergahta yol vermeyenler olunca, onlar da aşağıya taşındı. İki köy birleşerek ‘Yakalar’ ismini aldı.”
Koca Mustafa Dede, lakabı gibi gerçekten koca yürekli bir adamdı. Çocukları olmadı. Ancak o ve hanımı Fethiye Nine, iki öksüz kıza sahip çıkıp, koruyucu ailelik yapmış, onları büyütmüş, yetiştirmiş ve evlerinden gelin etmişlerdi. Rahmetli annem Adeviye Şimşek de onlardan biriydi.
Her köye gidişimizde, evi bayramlarda dolar taşardı. O sevgi dolu yüreğiyle herkesi kucaklayan Mustafa Dede, sadece geçmişin tanığı değil, aynı zamanda merhametiyle, iyiliğiyle de hafızalarda yer eden bir insandı. Rabbim onlardan razı olsun. Allah hepsine rahmetiyle muamele eylesin, inşâallah.
07.03.2025
HÜSEYİN YILDIZ (KALEMŞAH)
KÜLTÜR VE TURİZM BAKANLIĞI HALK ŞAİRİ